piątek, 17 czerwca 2011
Śmiać czy płakać???PjN
Dzisiaj nasz Narodowy "oskrobek" PiS-u (PjN) wypalił aby ustalić i zamrozić kurs franka szwajcarskiego na poziomie 2,75 dotyczy to kredytów we frankach aby odciążyć nasze biedne społeczeństwo od ryzyka kursu walutowego...hmm jest to nowina udowadniająca że politycy PjN są kompletnymi ignorantami jeśli chodzi o rynek i ogólne prawa ekonomiczne... jedyne co mi przychodzi do głowy to witamy w polskiej Białorusi .:) Chyba wiemy co się działo gdy Państwo dobierało się do regulacji ekonomicznych.....
Wszystko o Unii Europejskiej
HISTORIA INTEGRACJI UE
Nabrała mocy prawnej w 1947 r.
2) GATT (General Agreement on Tariffs and Trade, 30 października 1947) 1948 - 1994 Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu
Porozumienie w sprawie liberalizacji handlu międzynarodowego. 10-cio krotne obniżenie średniego poziomu ceł. 23 kraje -> 141 krajów.
Gen. George Marshall sekretarz stanu USA w 1947 roku przedstawił deklarację pomocy gospodarczej dla krajów Europy, aby wesprzeć odbudowę gospodarek krajów europejskich, które dołączyły do Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC)
4) OEEC (Organization for European Economic Cooperation, 16 kwietnia 1948) - Organizacja Europejskiej Współpracy Gospodarczej 1948-1961 -> OECD
Organizacja międzynarodowa powstała w celu koordynacji sprawnego funkcjonowania planu Marshalla i stabilizacji kursu waluty. Została założona przez 16 państw uczestniczących w programie - Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Holandia, Irlandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Turcja, Wielka Brytania i Włochy.
Forum dyskusyjne przedstawicieli 25 krajów na temat idei i metod integracji europejskiej. Rezolucje:
• Kulturalna: zagwarantowanie praw człowieka.
• Polityczna: utworzenie unii politycznej, powołanie Zgromadzenia Europejskiego, przyjęcie Karty Praw Człowieka oraz powołanie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
• Ekonomiczno-Społeczna: dążenie do swobodny przepływu kapitału, unifikacji waluty oraz pełnej unii celnej.
Skutkiem kongresu było m.in. powstanie Ruchu Europejskiego oraz Rady Europy.
Roberta Schumana Minister Spraw Zagranicznych Francji we współpracy z Jeanem Monnetem przedstawili plan dotyczący propozycji wspólnej koordynacji produkcji węgla i stali w RFN i Francji.
W oparciu o plan Schumana sześć krajów (Belgia, Francja, Luksemburg, Holandia, Niemcy i Włochy) podpisuje traktat mający wprowadzić wspólny zarząd dla przemysłu ciężkiego - węgla i stali. Wszedł w życie 23.07.1952 r. => Europejska Wspólnota Węgla i Stali (1952 - 2002).
6 krajów podpisuje 2 kolejne umowy międzynarodowe:
• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) (EWG -> TWE -> TFUE)
• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom)
9) Wspólna Polityka Rolna 1962
Umożliwiającą państwom wspólną kontrolę nad produkcją żywności. Rolnicy sprzedają swoje produkty po tej samej cenie. UE wytwarza wystarczającą ilość żywności, a rolnicy dobrze zarabiają. Niechcianym efektem ubocznym jest nadprodukcja i związane z nią ogromne nadwyżki żywności. Od lat 90. najważniejsza jest likwidacja nadwyżek i poprawa jakości żywności.
10) Zniesienie ceł przez EWG 1968
Wewnątrz EWG cła zniesione. Jednolite cła na importowane z zewnątrz towary.
11) Raport Wernera 1970
Rada (organ Wspólnot Europejskich) zleciła premierowi i ministrowi finansów Luksemburga opracowanie raportu w sprawie stopniowego urzeczywistnienia unii gospodarczo-walutowej (UGW). Przygotowany plan przewidywał kilkustopniową realizację UGW. Pierwszy, 3 letni etap realizacji został przerwany ze względu na światowy kryzys walutowo-energetyczny, który spowodował załamanie węża walutowego.
12) Mechanizm ERM 1972
Pierwszym istotnym krokiem na drodze realizacji planu Wernera było ustanowienie europejskiego „węża walutowego". Fluktuacje kursów walut krajów uczestniczących w „wężu" ograniczono do +/- 2,25%. Uczestnikami były początkowo waluty 6 krajów EWG, wkrótce dołączyły funt brytyjski, funt irlandzki oraz korony duńska i norweska. Bardzo szybko jednak pojawiły się trudności - funt brytyjski po krótkim czasie wycofał się z „węża", wkrótce to samo stało się z włoskim lirem i frankiem francuskim. W 1978 roku mechanizmowi kursowemu podlegały już tylko niemiecka marka i waluty Beneluksu. Po niepowodzeniu „węża" walutowego plan Wernera praktycznie upadł.
13) Rozszerzenie Wspólnot Europejskich 1973
Wielka Brytania, Irlandia, Dania (9 państw).
14) Utworzenie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 1974
Zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionów.
15) EMS (European Monetary System, 1978) 1979- Europejski System Walutowy
• utworzenie strefy stabilności monetarnej w Europie,
• usprawnienie i rozwój koordynacji polityki ekonomicznej państw EWG,
• łagodzenie skutków międzynarodowej niestabilności walutowej
16) Pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego (PE) 1979
Do tej pory parlamenty krajowe delegowały swoich przedstawicieli. Posłowie uczestniczą w pracach PE, jako członkowie frakcji politycznych (socjaliści, konserwatyści, liberałowie, zieloni itd.), a niejako obywatele poszczególnych krajów.
17) Rozszerzenie Wspólnot Europejskich 1981
Grecja (10 państw).
18) Program ESPRIT I, II i III (European Strategie Program for Research in Information Technologies) 1984 -1994
Europejski Program Strategiczny na rzecz Budowania i Rozwoju Technik Informatycznych
Pierwszy program badawczo-rozwojowy WE.
19) Układ z Schengen (Luksemburg, 1985) 1995 -
Porozumienie znoszące kontrolę osób przekraczających granice między państwami członkowskimi układu. Wzmocniona współpraca w zakresie bezpieczeństwa i polityki azylowej. Obecnie 28 państw należy do strefy Schengen.
Hiszpania i Portugalia (12 państw).
Umowa międzynarodowa zawarta w ramach WE. Formalnie ustanowił powstanie wspólnego rynku europejskiego oraz powołał do życia Radę Europejską (głowy państw lub szefowie rządów państw członkowskich, przewodniczący - wybierany przez Radę Europejską na 2,5-letnią kadencję - oraz przewodniczy Komisji Europejskiej). Realizując postanowienia JAE do 31.12.1992 r. usunięto wszelkie bariery związane z przepływem towarów, kapitału, usług, i tym samym wspólny rynek stał się rzeczywistością.
Finansowanie wyjazdów studentów na studia w innym kraju europejskim przez okres do jednego roku.
Przewodniczący Komisji Europejskiej, jako szef specjalnie powołanej komisji przedstawił perspektywy zjednoczenia Europy. Raport zawierał propozycje III etapowej integracji, której finałem miały być Unia Walutowa i Unia Gospodarcza.
Traktat ustanowił Unię Europejską (UE) opartą na 3 filarach:
• (EWG) Wspólnota Europejska, EWWiS i Euratom,
• Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (WPZiB),
• Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.
Wspólnoty Europejskie zachowują organizacyjną odrębność, są podmiotami prawa międzynarodowego (w przeciwieństwie do UE).
• utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych,
• umocnienie spójności gospodarczej i społecznej (kohezji); swoboda przepływu towarów, usług, osób i kapitału,
• utworzenie EMU (Economic and Monetary Union) - Unii Gospodarczej i Walutowej; wprowadzenie wspólnej waluty euro (€) od 1 stycznia 1999 roku i określeniem kryteriów konwergencji,
• potwierdzenie tożsamości Unii na arenie międzynarodowej. Ustalono nowe ramy instytucjonalne UE:
• Rada Europejska,
• Rada Unii Europejskiej (dawniej: Rada Ministrów),
• Komisja Europejska (dawniej: Komisja Wspólnot Europejskich),
• Parlament Europejski
• Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Rewidentów Księgowych (pozostały trybunałami Wspólnot Europejskich)
• Komitet Regionów (nowy organ opiniodawczo-doradczy)
• Komitet Ekonomiczno-Społeczny.
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą został przemianowany na Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE)
Członkami EIW były banki centralne Państw Członkowskich. Rada EIW (prezes i prezesi banków centralnych) była niezależna, nie mogła zabiegać ani nie przyjmować instrukcji żadnej z instytucji Wspólnoty lub jej organów czy rządów Państw Członkowskich. Cele:
• Wzmocnienie koordynacji polityk pieniężnych państw członkowskich w celu zapewnienia stabilności cen.
• Zapewnienie przygotowania koniecznego do wprowadzenia Europejskiego Systemu Banków Centralnych, prowadzenia jednolitej polityki pieniężnej i przyjęcia jednej waluty podczas trzeciego etapu
• Nadzorowanie rozwoju ecu
Austria, Finlandia, Szwecja (15 państw)
Belgia, Francja, Hiszpania, Luksemburg, Holandia, Niemcy i Portugalia
Zmieniający TUE, Traktaty ustanawiające WE oraz niektóre akty z nimi związane dla przygotowania UE na rozszerzenie oraz zbliżenia Unii do obywateli.
Europejski System Banków Centralnych (Europejski Bank Centralny + narodowe banki centralne).
11 krajów: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg, Holandia, Niemcy, Portugalia i Włochy.
Grecja (12 państw).
Przygotowanie UE do rozszerzenia o kolejne 10 krajów.
Banknoty są jednakowe dla wszystkich krajów. Monety mają wspólny awers, informujący o ich wartości, lecz różny narodowy rewers.
Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Malta, Cypr (25 państw)
Bułgaria i Rumunia (27 państw)
Słowenia (13 państw).
37) Traktat Lizboński (Portugalia, 2007) 2009
Traktat reformujący UE: UE uzyskuje jednolitą strukturę i osobowość prawną. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską został przemianowany na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
Niektóre postanowienia:
• decyzje unijne od 2014 będą podejmowane za pomocą tzw. podwójnej większości, zamiast zgody wszystkich państw członkowskich,
• inicjatywa ustawodawcza obywateli wymagać będzie zebrania 1 miliona głosów w danej sprawie,
• wprowadzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa
• wprowadzenie stanowiska Przewodniczącego Rady Europejskiej
• Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej - zbiór fundamentalnych praw człowieka (nie przyjęte przez Wielką Brytanię, Czechy i Polskę)
38) Powiększenie strefy euro 2008
Malta i Cypr (15 państw)
39) Powiększenie strefy euro 2009
Słowacja (16 państw)
40) Powiększenie strefy euro 2011
Estonia (17 państw)
1951 - Francja, Niemcy, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg (6)
1973 - Wielka Brytania, Irlandia I Dania (9)
1981 - Grecja (10)
1986 - Hiszpania I Portugalia (12)
1995 - Austria, Finlandia, Szwecja (15)
2004 - Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry (25)
2007 - Rumunia I Bułgaria (27)
2007 - Rumunia I Bułgaria (27)
Kandydują: Albania, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Czarnogóra, Islandia, Macedonia, Serbia,
Turcja (8)
Turcja (8)
1999 - Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Luksemburg, Holandia, Niemcy,
Portugalia i Włochy (11)
Portugalia i Włochy (11)
Obrót w transakcjach handlowych i finansowych.
2001 - Grecja (12)
2002 - Obrót gotówkowy (12)
2007 - Słowenia (13)
2008 - Malta i Cypr (15)
2009 - Słowacja (16)
2011 - Estonia (17)
2011 - Estonia (17)
ETAPY INTEGRACJI GOSPODARCZEJ
• Strefa wolnego handlu.
• Unia celna.
• Wspólny rynek.
• Unia ekonomiczna i walutowa.
STREFA WOLNEGO HANDLU
Najniższy etap integracji. Polega na zniesieniu ceł oraz ograniczeń ilościowych i innych barier pozataryfowych w wymianie handlowej między krajami członkowskimi. Wobec państw trzecich państwa uczestniczące w strefie zachowują prawo do autonomicznej polityki handlowej (oznacza to, że na granicy strefy mogą być stosowane różne poziomy ceł narodowych na te same towary importowane z krajów trzecich). W celu uniknięcia reeksportu na korzystnych warunkach przez kraje o najniższej ochronie celnej stosuje się tzw. świadectwa pochodzenia towarów.
Wyższy poziom integracji, który powstaje przy wprowadzeniu ujednoliconych ceł zewnętrznych wobec krajów trzecich. Sprzyja ona rozwojowi handlu między krajami członkowskimi i ogranicza rozwój handlu z krajami trzecimi tzn. preferuje import z krajów unii i dyskryminuje import z krajów trzecich. Ujednolicenie zewnętrznych stawek celnych pozwala na pominięcie problemu pochodzenia towarów.
Poziom, który oprócz cech strefy wolnego handlu i unii celnej wprowadza swobodę przepływu kapitału i zasobów pracy w obrębie ugrupowania integracyjnego. Następuje tutaj tendencja do rozszerzenia zakresu wolnej konkurencji z wymiany handlowej na sferę produkcji. Pozwala to na optymalną alokację zasobów pracy, rozwój produkcji na wielką skalę, szybsze wprowadzanie postępu technicznego itp. Utworzenie wspólnego rynku wymaga ujednolicenia polityki cenowej i warunków zatrudnienia na rynku krajów integrujących się.
Jest formą integracji charakteryzującą się, poza cechami występującymi we wcześniejszych formach, wysokim poziomem integracji w dziedzinie fiskalnej, walutowej, produkcyjnej i społecznej. Największe znaczenie ma jednak unifikacja polityki walutowej, która przejawia się m.in. w stabilizacji kursów, tworzeniu wspólnych rezerw kapitałowych, uruchamianiu pomocy kredytowej a docelowo zastępowaniu walut narodowych wspólną walutą.
Integracja gospodarcza i walutowa w przypadku Unii Europejskiej przebiegały równolegle i są ze sobą ściśle powiązane. Nie można bowiem mówić o pełnej integracji gospodarek bez wspólnej waluty lub choćby stałych kursów walutowych. Podobnie wprowadzenie waluty europejskiej i prowadzenie jednolitej polityki pieniężnej nie może zakończyć się sukcesem jeżeli nie będzie współpracy na płaszczyźnie gospodarczej, nie zostaną zniesione bariery w przepływie towarów, osób, usług i kapitałów, a gospodarki poszczególnych państw nie osiągną podobnego poziomu rozwoju gospodarczego.
Oprócz wymienionych etapów mówi się także o pełnej unii ekonomiczno-politycznej UNIA EKONOMICZNO-POLITYCZNA
Mamy tutaj do czynienia z całkowitą integracją, w wyniku której powstaje jednolity obszar z ponadnarodowymi instytucjami ekonomicznymi i politycznymi. Następuje koordynacja lub unifikacja polityki wewnętrznej i zagranicznej krajów tworzących takie ugrupowanie. Jest to etap najtrudniejszy do zrealizowania z uwagi na to, że musiano by stworzyć „ponadnarodowy" rząd, który przejąłby kompetencje rządów narodowych. Wiąże się to z ograniczeniem nie tylko suwerenności ekonomicznej, ale także politycznej.
PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ
Stanowi uporządkowany system ze względu na określone kryteria, za pomocą których bywa
klasyfikowane.
klasyfikowane.
Ze względu na to, kto je stanowi, jest wyodrębniane:
• PRAWO PIERWOTNE - stanowione przez państwa członkowskie za pośrednictwem umów
międzynarodowych.
międzynarodowych.
• PRAWO POCHODNE (wtórne) - tworzone przez organy europejskie na podstawie i w granicach
określonych prawem pierwotnym.
określonych prawem pierwotnym.
Traktaty założycielskie:
• Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (18.04.1951 r.); jego postanowienia
obowiązywały do dnia 22.07.2002 r.
obowiązywały do dnia 22.07.2002 r.
• Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (25.3.1957 r.); obecnie: Traktat
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej - TFUE
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej - TFUE
Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej - Euratom (25.3.1957 r.) wraz
z Traktatami je nowelizującymi.
z Traktatami je nowelizującymi.
• Traktat o Unii Europejskiej - TUE (07.02.1992 r.) wraz z Traktatami go nowelizującymi
(nazywany też Traktatem z Maastricht)
(nazywany też Traktatem z Maastricht)
• Aneksy i Protokoły do Traktatów
• Traktaty Akcesyjne
• Konwencja o niektórych Instytucjach Wspólnych dla Wspólnot Europejskich oraz Konwencja
o ustanowieniu Jednej Rady i Jednej Komisji Wspólnot Europejskich (obecnie UE)
o ustanowieniu Jednej Rady i Jednej Komisji Wspólnot Europejskich (obecnie UE)
• Pierwszy i Drugi Traktat Budżetowy
• Ogólne zasady prawa wynikające z orzecznictwa Trybunału sprawiedliwości UE - TSUE.
TUE i TFUE - oba traktaty mają taką samą moc prawną.
jest złożoną z państw członkowskich organizacją międzynarodową podlegającą prawu
międzynarodowemu na podstawie umowy międzynarodowej i jako organizacja międzynarodowa
wykonuje zadania przyznane jej przepisami TUE. Posiada osobowość prawną.
międzynarodowemu na podstawie umowy międzynarodowej i jako organizacja międzynarodowa
wykonuje zadania przyznane jej przepisami TUE. Posiada osobowość prawną.
• Karta Praw Podstawowych - taka sama moc prawna jak Traktaty
• Zasady demokratyczne - we wszystkich działaniach Unia przestrzega zasady równości swoich
obywateli, którzy są traktowani z jednakową uwagą przez jej instytucje, organy i jednostki
organizacyjne
obywateli, którzy są traktowani z jednakową uwagą przez jej instytucje, organy i jednostki
organizacyjne
• Obywatelstwo UE - każda osoba mająca przynależność Państwa Członkowskiego; ma charakter
dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego i nie zastępuje go.
dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego i nie zastępuje go.
• Podstawa funkcjonowania UE - demokracja przedstawicielska; bezpośrednie reprezentowanie w Unii Obywateli w Parlamencie Europejskim; Państwa Członkowskie są reprezentowane w Radzie Europejskiej przez szefów swoich państw lub rządów
• Inicjatywa Obywatelska - 1 min obywateli UE (spośród ok. 500 min obywateli UE) pochodzących ze „znacznej liczby państw członkowskich" może przedstawić projektu aktu prawnego.
• Pozycja parlamentów krajowych - wzmocniona przez możliwości bezpośredniego udziału w odejmowaniu decyzji na szczeblu UE - mechanizm gwarantujący, że UE będzie podejmować działania jedynie, jeżeli na szczeblu unijnym można osiągnąć lepsze wyniki (zasada pomocniczości).
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) ze zmianami:
• Jednolitego Aktu Europejskiego -JAE (1986)
• Traktatu o Unii Europejskiej - TUE (1992); EWG przemianowana na Wspólnotę Europejską - WE
• Traktatu Amsterdamskiego (1997)
• Traktatu Nicejskiego (2001)
• Traktatu Lizbońskiego (2009); WE przestaje istnieć, a jej następcą prawnym jest Unia Europejska => Traktatu ustanawiający WE - TWE -> Traktat o funkcjonowaniu UE - TFUE
• Określono dziedziny, w których przysługuje wyłączna kompetencja UE:
• o unia celna
o ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego o polityka pieniężna w odniesieniu do państw członkowskich, których walutą jest euro o zachowanie morskich zasobów biologicznych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa o wspólna polityka handlowa
o zawierania umów międzynarodowych (jeżeli przewidziane w akcie prawodawczym UE lub umożliwia wykonywanie wewnętrznych kompetencji UE lub gdy miałyby wpływ na wspólne zasady UE)
• Obywatel Unii ma prawo do:
o swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium UE
o głosowania i kandydowania w wyborach do PE oraz w wyborach lokalnych w państwie,
w którym mają miejsce zamieszkania o korzystania na terytorium państwa trzeciego, w którym państwo członkowskie, którego są obywatelami, nie ma swojego przedstawicielstwa, z ochrony dyplomatycznej i konsularnej każdego z pozostałych państw członkowskich o kierowania petycji do PE
o odwoływania się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich
o zwracania się do instytucji i organów doradczych Unii w jednym z języków Traktatów oraz otrzymywania odpowiedzi w tym samym języku
• Rynek wewnętrzny zapewnia swobodę przepływu towarów, osób, usług i kapitału
• Współpraca przy zewnętrznych granicach UE
• Współpraca sądowa i policyjna
• Zbliżanie ustawodastw, zakaz dyskryminacji podatkowej, mechanizmy zapewnienia swobodnej konkurencji.
Doprecyzowane są w TFUE. Unia dysponuje jednolitymi ramami instytucjonalnymi, które mają na celu propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli oraz interesom państw członkowskich, jak również zapewnianie spójności, skuteczności i ciągłości jej polityk oraz działań.
• Parlament Europejski,
• Rada Europejska,
• Rada Unii Europejskiej,
• Komisja Europejska (również jako: Komisja),
• Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
• Europejski Bank Centralny,
• Trybunał Obrachunkowy.
PARLAMENT EUROPEJSKI pełni funkcje prawodawcze; budżetowe (wraz z Radą tworzą tzw. władzę budżetową), kontroli politycznej oraz konsultacyjne. TL poszerza zakres dziedzin w których PE wraz z Radą UE w ramach procedury współdecyzji stanowi prawo (np. o obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości) oraz wzmacnia uprawnienia PE w procedurze zatwierdzania budżetu. Skład PE nie może przekraczać 750 (obecnie liczy 736) przedstawicieli narodów państw należących doUE wybieranych w powszechnych wyborach bezpośrednich, w głosowaniu wolnym i tajnym, na okres 5 lat. Parlament wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i prezydium. (Polska - 50 eurodeputowanych). Siedziba PE znajduje się w Strasburgu (Francja), większość obrad odbywa się w Brukseli (Belgia), gdzie mieszczą się biura poselskie, komisje parlamentarne i władze klubów, a sekretariat i biblioteka znajdują się w Luksemburgu. Przewodniczącym PE jest obecnie Jerzy Buzek.
RADA EUROPEJSKA nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju oraz określa ogólne kierunki i priorytety polityczne. Rada Europejska nie pełni funkcji prawodawczej. W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich, jak również jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji. W jej pracach uczestniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
Rada Europejska - zwoływana przez przewodniczącego - zbiera się dwa razy w ciągu półrocza. Jeżeli wymaga tego sytuacja, przewodniczący zwołuje nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej. Decyzje podejmowane są w drodze konsensusu. W niektórych przypadkach podejmuje decyzje jednogłośnie lub kwalifikowaną większością głosów, zależnie od tego, co w danej sprawie mówi traktat. Rada Europejska wybiera przewodniczącego kwalifikowaną większością głosów. Kadencja przewodniczącego trwa dwa i pół roku i może zostać jednokrotnie przedłużona Wraz z wejściem w życie traktatu z Lizbony 1 grudnia 2009 r. zyskała status instytucji. Jej przewodniczącym (tzw. prezydentem UE) został premier Belgii Herman Van Rompuy. Przewodniczący Rady Europejskiej reprezentuje Unię na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
Rada Europejska zwykle spotyka się w Brukseli (Belgia) w budynku "Justus Lipsius". Wspomaga ją Sekretariat Generalny Rady.
RADA UNII EUROPEJSKIEJ (RADA) pełni funkcje: prawodawczą i budżetową - wspólnie z Parlamentem Europejskim. Ponadto, „pełni funkcję określania polityki i koordynacji zgodnie z warunkami przewidzianymi w TUE i TFUE". W skład Rady wchodzi jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego z każdego państwa, upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu, które reprezentuje, oraz do wykonywania prawa głosu. Rada stanowi, co do zasady, większością kwalifikowaną.
SYSTEM „PODWÓJNEJ WIĘKSZOŚCI" Będzie obowiązywał od 1.11.2014. Większość kwalifikowaną stanowić będzie co najmniej 55% członków Rady, jednak nie mniej niż 15 z nich, reprezentujących państwa członkowskie, których łączna liczba ludności stanowi co najmniej 65% ludności UE. Mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej czterech członków Rady, w przeciwnym razie uznaje się, że większość kwalifikowana została osiągnięta.
KOMISJA EUROPEJSKA (KOMISJA) to organ wykonawczy Unii Europejskiej. Jest instytucją odpowiedzialną za bieżącą politykę Unii, nadzorującą prace wszystkich jej agencji i zarządzającą jej funduszami. Wykonuje budżet i zarządza programami. Komisja posiada wyłączną inicjatywę legislacyjną w zakresie prawa unijnego oraz jest uprawniona do wydawania rozporządzeń wykonawczych. Z wyjątkiem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz innych przypadków przewidzianych w Traktatach, zapewnia reprezentację Unii na zewnątrz. Nadzoruje stosowanie prawa Unii pod kontrolą TSUE.
Funkcjonowanie Komisji jest wzorowane na rządzie gabinetowym, a 27 komisarzy odpowiada randze ministra w rządach poszczególnych państw. Na każde państwo członkowskie UE przypada jeden komisarz, choć w założeniu mają oni reprezentować interesy całej Unii, a nie państw, z których pochodzą. Jeden z grona komisarzy jest wybierany przez Radę Europejską (w składzie szefów państw i rządów) na przewodniczącego Komisji.
Obecnie Komisja liczy tylu członków, ile jest państw członkowskich Unii (27). Od 1 listopada 2014 liczyć będzie w każdej kadencji 2/3 liczby członków Unii (tzn. jeśli UE liczy 27 państw, to komisarzy będzie 18). Jednak Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, będzie mogła ustalić inną liczbę. Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określoną dziedzinę, analogicznie do ministrów w rządzie. W skład komisji wchodzi też wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa jako jeden z jej wiceprzewodniczących.
Członkowie komisji nie mogą czuć się związani żadnymi instrukcjami płynącymi z krajów ich pochodzenia - są politykami, których powołanie rekomenduje Rada Unii Europejskiej i zatwierdza Parlament Europejski. Ich zadaniem jest nadzór nad przydzielonymi im dyrekcjami generalnymi.
W potocznym rozumieniu termin "Komisja Europejska" może także oznaczać całą administrację podległą 27 komisarzom. Obecnie pracuje w niej około 25 tys. urzędników.
Kadencja Komisji wynosi 5 lat. Obecnym przewodniczącym jest Jose Manuel Barroso, w 2009 roku został wybrany na drugą kadencję). Komisarzem ds. programowania finansowego i budżetu jest Janusz Lewandowski. Główną siedzibą Komisji jest Bruksela (Belgia).
WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA (Traktat Lizboński, art. 18 TUE). Prowadzi on wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa Unii, a także wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony. Powinien również przyczyniać się do opracowania tych polityk. Przewodniczy Radzie do Spraw Zagranicznych i jest jednym z wiceprzewodniczących Komisji. Czuwa nad spójnością działań zewnętrznych Unii.
Odpowiada w ramach Komisji za jej obowiązki w dziedzinie stosunków zewnętrznych i koordynację innych aspektów działań zewnętrznych Unii. Szefową unijnej dyplomacji została dotychczasowa unijna komisarz ds. handlu Catherine Ashton z Wielkiej Brytanii.
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UE składa się z trzech organów sądowych: Trybunału Sprawiedliwości, Sądu i Sądu ds. Służby Publicznej. Zapewnia on poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów. W skład Trybunału Sprawiedliwości i Sądu wchodzi jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego. Trybunał Sprawiedliwości jest wspomagany przez rzeczników generalnych.
Sędziowie i rzecznicy generalni TSUE oraz sędziowie Sądu są wybierani spośród osób o niekwestionowanej niezależności, spełniających warunki określone w TFUE. Są oni mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy państw członkowskich na okres 6 lat. Nowym rozwiązaniem wprowadzonym przez TL jest opiniowanie kandydatów do ww. funkcji przez specjalny komitet. Ustępujący sędziowie i rzecznicy generalni mogą być ponownie mianowani. Siedzibą TSUE jest Luksemburg.
EUROPEJSKI BANK CENTRALNY Prowadzi politykę pieniężną w strefie euro. Głównym celem EBC jest ochrona siły nabywczej euro, a dzięki temu utrzymanie stabilności cen w strefie euro. EBC ma wyłączne prawo do upoważniania do emisji banknotów euro w UE (art. 128 TFUE). Głównym organem decyzyjnym EBC jest Rada Prezesów, w którego skład wchodzi sześciu członków Zarządu oraz prezesi banków centralnych szesnastu krajów strefy euro. EBC ma siedzibę we Frankfurcie nad Menem (Niemcy).
TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY (Trybunał Audytorów, Trybunał Rewidentów, Trybunał Kontroli Budżetowej) ma za zadanie kontrolę rachunków wszystkich dochodów i wydatków Wspólnoty, a także wszystkich organów utworzonych przez Wspólnotę w zakresie, w jakim akt założycielski nie wyklucza takiej kontroli. TO sporządza roczne sprawozdanie po zamknięciu każdego roku budżetowego. W skład TO wchodzi po jednym przedstawicielu każdego państwa członkowskiego, wybieranym na 6-cio letnią kadencję. Parlament Europejski, Rada i Komisja są wspomagane przez Komitet Ekonomiczno- Społeczny i Komitet Regionów, które pełnią funkcje doradcze.
Zniszczenia powojenne i konieczność finansowania działań wojennych, które spowodowały w większości krajów Europy dezorganizację obiegu pieniężnego, wyczerpanie rezerw walutowych i złota, zadłużenie wobec zagranicy (zwłaszcza USA).
Spowodowało to brak wymienialności walut i konieczność stosowania systemu rozliczeń bilateralnych w handlu zagranicznym. Ograniczało to w poważnym stopniu wielkość obrotów handlowych. Przejawem dążenia do wprowadzenia rozliczeń wielostronnych była Umowa o Wielostronnym Kompensowaniu Sald zawarta w roku 1947 przez 14 krajów Europy Zachodniej.
R. Merton, przewodniczący niemieckiej grupy Międzynarodowej Izby Handlowej w Ouebek (Kanada) poruszył problem wspólnej waluty i banku europejskiego kierując do administracji planu Marschalla postulat swobodnej wymienialności walut za pomocą stabilizacji walut narodowych. Instytucją kształtującą wymienialność walut miał być europejski bank centralny wzorowany na amerykańskim Federal Reserve System.
Nadzorował jej działalność Bank Rozrachunków Międzynarodowych z siedzibą w Bazylei (Szwajcaria). Każdy z 15 krajów zachodnioeuropejskich miał tu swój rachunek. Salda miesięcznych obrotów między krajami były tu kompensowane (rozliczenia wielostronne). Kraj mógł również tu zaciągnąć kredyt.
Podpisany po przywróceniu wymienialności walut państw EWG. Członkami EUW były wszystkie państwa należące do Organizacji Współpracy i Rozwoju Gospodarczego (OECD) z wyjątkiem Finlandii, Japonii, Kanady i USA. Zadania EUW:
• utrzymanie i umacnianie swobodnej wymienialności walut państw członkowskich oraz zacieśnienie współpracy walutowej;
• utrzymanie wartości walut państw członkowskich w określonym stosunku do złota lub dolara. Na mocy EUW utworzono:
• Fundusz Europejski - krótkoterminowych pożyczek dla krajów o przejściowych trudnościach w zrównoważeniu bilansu płatniczego
• Wielostronny System Rozliczeń - rozliczanie sald dwustronnych w trybie wielostronnym Operacje finansowe EUW prowadził Bank Rozrachunków Międzynarodowych - ten sam co nadzorował EUP.
Kształtowanie współpracy walutowej należy do organów Wspólnoty. Szczególna rola przypada Radzie Ministrów, która odpowiada m.in. za:
• tworzenie ram prawnych dla współpracy walutowej,
• koordynowanie współpracy walutowej krajów członkowskich,
• organizowanie wspólnych posiedzeń ministrów finansów i prezesów banków emisyjnych krajów członkowskich,
• podejmowanie uchwał o skutkach monetarnych m.in. w związku z uchwaleniem budżetu Wspólnoty.
Dla zinstytucjonalizowania współpracy banków centralnych EWG.
Wiceprezydent Komisji Europejskiej R. Barre przedstawił plan harmonizacji polityki gospodarczej i walutowej szóstki krajów, które postanowiły wzmocnić swoje więzi walutowe w celu przeciwstawienia się dominacji dolara. Zakładał konieczność koordynacji polityki walutowej, jednakże zakres działań mieścił się w ramach istniejącego systemu współpracy walutowej.
Minister gospodarki i finansów RFN - R. Schiller przedstawił plan wdrażania unii walutowej na terenie WE poprzez wcześniejszą harmonizację i koordynację narodowych polityk gospodarczych państw członkowskich przy równoczesnym przejmowaniu pewnych kompetencji władz krajowych przez organy ponadnarodowe.
Zakładał 2 cele:
• utworzenie wewnątrz EWG obszaru gospodarczego, na którym odbywałby się swobodny obrót towarów, siły roboczej i kapitału,
• stworzenie ze Wspólnoty zorganizowanego obszaru gospodarczego i walutowego. Najważniejszym punktem planu było ustanowienie sztywnych kursów walutowych w ramach EWG na początkowym etapie przystępowania do unii walutowej.
Eksperci pod kierunkiem premiera Luksemburga opracowali plan realizacji Unii Gospodarczej i Monetarnej Wspólnoty w kilku etapach - pierwszy przypadał na lata 1971-1973, a końcową datę realizacji określił na 1980 rok. Przewidywał równoległe wdrażanie integracji gospodarczej i walutowej, co w konsekwencji powinno doprowadzić do wprowadzenia wspólnej waluty europejskiej. Docelowo elementami unii miała być wspólna polityka budżetowa i jednolita polityka pieniężna, która miała być realizowana przez wspólny bank centralny unii. Bank ten zajmowałby się emisją pieniądza unii, który byłby legalnym środkiem płatniczym na jej obszarze.
• W 1972 roku europejski „wąż walutowy" - fluktuacje kursów walut krajów uczestniczących w „wężu" ograniczono do +/- 2 25%. Uczestnikami były początkowo waluty 6 krajów EWG, wkrótce dołączyły funt brytyjski, funt irlandzki oraz korony duńska i norweska. Bardzo szybko jednak pojawiły się trudności - funt brytyjski po krótkim czasie wycofał się z „węża", wkrótce to samo stało się z włoskim lirem i frankiem francuskim. W 1978 roku mechanizmowi kursowemu podlegały już tylko niemiecka marka i waluty Beneluksu. Po niepowodzeniu „węża" walutowego plan Wernera praktycznie upadł.
Odejście od stałych kursów i wprowadzenie kursów płynnych.
1978
1978
Nowa próba realizacji unii monetarnej.
Jego celem była stabilna polityka kursowa w krajach członkowskich EWG; W 1979 r. przeprowadził emisję ECU. Głównym zadaniem Funduszu było popieranie współpracy walutowej krajów Wspólnoty (zarządzanie systemem kursów walutowych, mechanizmem kredytowym, systemem rezerw, a także przeprowadzanie rozliczeń między bankami centralnymi). W akcie, który powoływał Fundusz przewidywano, że ma on być zalążkiem przyszłego banku centralnego całej Wspólnoty.
System stabilizacji kursów między walutami krajów członkowskich UE, powstały z inicjatyw niemieckiego kanclerza Helmuta Schmidta i francuskiego prezydenta Giscarda d'Estaing. Składowe systemu:
• mechanizm kursowy (ERM - Exchange Rate Mechanism) polegający na ustaleniu stopnia wahań poszczególnych walut w stosunku do ECU (obecnie euro) i wypadku zbliżenia się ich wartości do granic wahań konieczna była interwencja państwa na rynku walut poprzez skup lub sprzedaż danej waluty
• mechanizm kredytowy umożliwiający państwom szybkie pozyskanie środków, które mogą mogły być wykorzystane do interwencji na rynku walut lub dla pokonania trudności w bilansach płatniczych; W każdym dniu publikowany był oficjalny, kalkulowany przez Komisję Europejską kurs ECU w stosunku do walut narodowych. Oprócz tego każda waluta miała wyznaczony centralnie kurs w stosunku do pozostałych walut uczestniczących w ESW. W razie odchyleń wartości rzeczywistej waluty od kursu centralnego konieczna była interwencja systemu kredytowego, opartego na środkach wniesionych przez kraje członkowskie do EFWW.
ECU (European Currency Unit)
Jednostka zdefiniowana jako koszyk walut krajów członkowskich WE.
Znaczenie poszczególnych walut w koszyku zostało uzależnione od wielkości krajowego produktu globalnego, od udziału w handlu krajami Wspólnoty i od kwot w systemie krótkoterminowej pomocy walutowej.
ECU w ESW pełniło 3 funkcje:
• służyło do wyznaczania kursów podstawowych walut należących do systemu,
• stanowiło jednostkę obrachunkową dla operacji w ramach mechanizmu kursowego (ERM),
• było środkiem płatniczym w operacjach między bankami centralnymi Unii.
ECU było używane w obrotach:
• oficjalnym - używane do interwencji kursowych oraz operacji przeprowadzanych między bankami centralnymi ESW. Było ono tworzone na rachunkach EFWW w zamian za zdeponowane rezerwy w złocie i dolarach;
• prywatnym - rozpowszechniło się z dużą szybkością, chociaż nie było to przewidziane w planach ESW.
ECU prywatne tworzone było przez banki handlowe. Obejmowało dwa typy operacji:
• operacje między bankami;
• operacje między bankami a podmiotami niebankowymi;
• międzynarodowym - rozpowszechniło się wraz z zastosowaniem na międzynarodowym rynku finansowym różnych innowacji oraz zwiększeniem niepewności co do przyszłego kształtowania się kursu dolara i wysokości stopy procentowej. ECU było walutą bardziej stabilną niż waluty narodowe.
Nowelizacja trzech Traktatów założycielskich: EWWIS (1951), EWG (1957) i Euratomu (1957). Najważniejsze postanowienia:
• stopniowe utworzenie do końca 1992 rynku wewnętrznego, którego podstawami byłby swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału;
• włączenie do kompetencji Wspólnot Europejskich polityki w zakresie badań, technologii i ochrony środowiska;
• rozszerzenie współpracy w dziedzinie polityki gospodarczej, walutowej i społecznej;
• uznanie za jeden z najważniejszych problemów wsparcie dla najuboższych krajów WE i wiążąca się z tym decyzja o utworzeniu dla nich specjalnego funduszu;
• stworzenie podstaw formalnych do funkcjonowania Rady Europejskiej jako instytucji unijnej;
• odejście od zasady jednomyślności w Radzie Unii Europejskiej na rzecz kwalifikowanej większości, co miało doprowadzić do usprawnienia procesu podejmowania decyzji;
• wzmocnienie pozycji Parlamentu Europejskiego poprzez wprowadzenie konieczności jego zgody na niektóre decyzje oraz zasady współpracy Parlamentu z Radą Unii Europejskiej;
• stworzenie podstaw prawnych do bliższej współpracy państw WE odnośnie do polityki zagranicznej.
Etapy tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej (Plan Delorsa):
• 1990-1993 - budowa jednolitego rynku europejskiego, zniesienie ograniczeń w swobodnym przepływie ludzi, kapitału, towarów i usług
• 1994-1998 - utworzenie EUROPEJSKIEGO INSTYTUTU WALUTOWEGO, który zakończył swoją działalność w 1998 roku wraz z utworzeniem EUROPEJSKIEGO SYSTEMU BANKÓW CENTRALNYCH (ESBC). W trakcie tego etapu zobowiązano również rządy państw członkowskich do unikania nadmiernego deficytu budżetowego oraz do konwergencji (Grecja nie dostała zgody, dlatego do unii walutowej dołączyła w 2001 r.) prowadzonej przez nie polityki pieniężnej i gospodarczej
• 1999-2002 - ESBC otrzymuje kompetencje do prowadzenia polityki pieniężnej oraz
wprowadzenia euro. W 2002 roku nastąpiła wymiana krajowych pieniędzy gotówkowych
na euro co zakończyło proces tworzenia UGW.
wprowadzenia euro. W 2002 roku nastąpiła wymiana krajowych pieniędzy gotówkowych
na euro co zakończyło proces tworzenia UGW.
Unia walutowa to obszar walutowy, na którym zapewnione są:
• pełna i nieodwracalna wymienialność walut,
• całkowita liberalizacja transakcji kapitałowych i pełna integracja rynku finansowego,
• eliminacja wahań kursów walutowych oraz nieodwołalne usztywnienie parytetów
walutowych.
walutowych.
Unia gospodarcza to obszar gospodarczy, na którym zapewnione są:
• jednolity rynek w ramach którego kapitały, towary, usługi i siła robocza mogą się
swobodnie przemieszczać,
swobodnie przemieszczać,
• polityka konkurencji mająca na celu zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynku
wewnętrznego (nieograniczony dostęp do rynku),
wewnętrznego (nieograniczony dostęp do rynku),
• wspólna polityka umożliwiająca przemiany struktury w gospodarce krajów członkowskich,
zapobieganie pogłębianiu się dysproporcji między krajami (bo zabraknie instrumentu
zmiany kursu walutowego),
zapobieganie pogłębianiu się dysproporcji między krajami (bo zabraknie instrumentu
zmiany kursu walutowego),
• koordynacja polityki makroekonomicznej, a w szczególności określenie reguł unikania
nadmiernego deficytu budżetowego oraz polityka antyinflacyjna.
nadmiernego deficytu budżetowego oraz polityka antyinflacyjna.
Przyjęto, iż do 1999 UE wprowadzi wspólną walutę, którą będą się mogły posługiwać kraje spełniające KRYTERIA KONWERGENCJI, przystępujące do Unii Gospodarczej i Walutowej, nad stabilnością nowej jednostki monetarnej ma czuwać Europejski Bank Centralny.
Zaplanowany względnie rzeczywisty deficyt nie może być wyższy niż 3% produktu krajowego brutto, chyba że:
• wskaźnik ten uległ w przeszłości znacznemu zmniejszeniu i zbliża się do referencyjnego poziomu 3% lub
• przekroczenie wskaźnika 3% jest spowodowane nadzwyczajnymi względami i ma charakter przejściowy, a proporcja deficytu do produktu krajowego brutto jest zbliżona do 3%.
Nie może być wyższe niż 60% produktu krajowego brutto, chyba że ma wystarczająco malejącą tendencję i zbliża się w zadowalającym tempie do referencyjnej wartości 60%.
Przeciętna stopa inflacji w kraju kandydującym, w roku poprzedzającym moment kwalifikacji nie może być wyższa o więcej niż 1,5 punktu procentowego od średniej stopy inflacji w trzech krajach Unii Europejskiej, w których stopa ta jest najniższa.
W zakresie kursów wymiennych kraj kandydujący musi przynajmniej przez dwa lata przed momentem kwalifikacji utrzymywać swój kurs walutowy w normalnym przedziale dopuszczalnych wahań w ramach Europejskiego Systemu Walutowego (ERM II). W tym czasie waluta danego kraju nie może zostać zdewaluowana w stosunku do innych walut UE ani nie może być przedmiotem poważnych napięć na rynkach walutowych.
Długoterminowa stopa procentowa w roku poprzedzający moment kwalifikacji nie może być wyższa o więcej niż 2 punkty procentowe od średniej stóp procentowych, występujących w trzech krajach UE o najniższej inflacji. Stopa ta mierzona jest na bazie 10-letnich obligacji skarbowych.
Poza powyższymi kryteriami, Traktat z Maastricht uzależnia także udział w UGW od dostosowania przepisów narodowych, regulujących status i funkcjonowanie banku centralnego, do zasad wynikających z Traktatu oraz ze statutu ESBC. Banki centralne krajów ubiegających się o udział w UGW powinny mieć taki stopień niezależności, który umożliwiałby im bezproblemowe funkcjonowanie jako część ESBC.
Podstawą funkcjonowania mechanizmu jest porozumienie między EBC a narodowymi bankami centralnymi krajów UE nie będących pełnymi członkami UGW. Celem mechanizmu jest powiązanie walut państw członkowskich spoza strefy euro ze wspólną walutą. Powiązanie to ma formę uzgodnionych dwustronnie stałych, ale dostosowywalnych kursów centralnych wobec euro i standardowego pasma wahań +/-15%. Pasmo wahań może zostać zawężone za obustronnym porozumieniem pod warunkiem stwierdzenia postępów w procesie konwergencji.
Dania i Wielka Brytania w trakcie negocjacji dotyczących ustanowienia UE zapewniły sobie specjalny status opting-out, zgodnie z którym mogą przystąpić do strefy euro, ale nie musza. Szwecja i 10 nowo przyjętych do UE państw zobowiązało się przystąpić, po spełnieniu kryteriów konwergencji, do strefy euro. Obecnie kraje te korzystają z klauzuli wyłączenia (derogacyjnej) określanej jako pre-in.
Zostaje utworzony w miejsce EFWW.
Instytut miał za zadanie przyspieszenie koordynacji polityki walutowej poszczególnych państw (kryteria konwergencji), stabilizację cen, promowanie roli wspólnej waluty (pomoc w pracach nad przekształcaniem ecu w euro) i przygotowanie do założenia Centralnego Banku Europejskiego w trzecim etapie unii walutowej. Sprawował także nadzór nad Europejskim Systemem Walutowym oraz podjął wstępne prace, które przyczyniły się do późniejszego wprowadzenia euro.
Subskrybuj:
Komentarze (Atom)